เสน่ห์ที่ทำให้ ตะลอนชิมไปกับฟิล (Somebody Feed Phil) เป็นสารคดีเกี่ยวกับอาหารที่แตกต่างจากสารคดีในรูปแบบเดียวกัน เมื่อผู้ดำเนินรายการ ฟิล โรเซนธาล โปรดิวเซอร์รายการซิตคอมชื่อดัง พาคนดูไปเรียนรู้ และทำความรู้จักกับสิ่งที่อยู่นอกเหนือจากอาหารมื้ออร่อย ไม่ว่าจะเป็นวัฒนธรรมหรือผู้คนที่พบเจอระหว่างทาง จึงเพิ่มความน่าสนใจให้กับรายการไม่แพ้เมนูอาหารต่าง ๆ
“ข้าวซอย” เป็นอีกหนึ่งเมนูอาหารประจำเมืองเชียงใหม่ ที่ทางรายการพาคนดูไปแวะชิม พร้อมกับเรียนรู้วัฒนธรรมพื้นถิ่นของเชียงใหม่ไปด้วย แม้เป็นร้านที่ดูธรรมดา ๆ ที่สามารถพบเห็นได้ทั่วไปในเมืองเชียงใหม่ แต่กลับเป็นข้าวซอยรสชาติดั้งเดิม แบบที่คนเชียงใหม่รับประทานกันจริง ๆ ซึ่งหากไปเยือนเมืองเชียงใหม่และต้องการลิ้มลองข้าวซอยพื้นเมือง ก็ต้องแวะร้านแบบนี้ถึงจะเรียกว่าได้ทำความรู้จักกับข้าวซอยเชียงใหม่อย่างแท้จริง
จากที่เล่าสืบทอดกันมาระบุว่า ข้าวซอยมีต้นกำเนิดจากสองแหล่งที่มา โดยแหล่งที่มาแรกเชื่อว่าได้รับอิทธิพลมาจากพ่อค้าชาวจีนฮ่อหรือชาวจีนที่นับถือศาสนาอิสลามที่เข้ามาทำการค้าขาย โดยก่อนปลายศตวรรษที่ 19 มีการเปิดเส้นทางค้าขายกับดินแดนแถบนี้ 3 เส้นทางด้วยกัน ซึ่งเส้นทางที่ผ่านเมืองเชียงใหม่ ถือเป็นเส้นทางหลักที่สำคัญ ครั้งแรกก็มาค้าขายแบบไปกลับ ต่อมาเริ่มปักหลักตั้งถิ่นฐาน แล้วเปิดร้านขายข้าวซอย ที่มีการทำเส้นกันสด ๆ จากแป้งข้าวสาลี ไข่ เกลือ น้ำ ผสมรวมกันแล้วนวด รีดให้เป็นแผ่นและซอยเป็นเส้น จึงเรียกว่าข้าวซอย โดยเป็นข้าวซอยน้ำใสแบบไม่ใส่กะทิ ใช้เนื้อสัตว์เป็นไก่และวัวเป็นหลัก เพราะชาวจีนฮ่อนับถือศาสนาอิสลาม ต่อมาได้ปรับให้เข้ากับความชอบของคนไทย ด้วยการเติมส่วนผสมของกะทิ เพิ่มเครื่องเคียงอย่างหอมแดง พริกเจียวน้ำมัน และผักดองลงไปด้วย
ส่วนอีกแหล่งที่มานั้น เชื่อว่าได้รับอิทธิพลจากอาหารพม่า คือ อนโน เขาสะเว (Ohn-No Khao Swe) ก๋วยเตี๋ยวไก่ใส่เครื่องเทศ ที่ตัวเส้นทำจากข้าวเจ้า ใส่ในน้ำซุปไก่ โดยบอกกันว่าชื่อข้าวซอย เพี้ยนมาจากเสียงว่า เขาสะเว นั่นเอง
ปัจจุบันข้าวซอยเชียงใหม่มีทั้งสูตรที่ใส่กะทิและไม่ใส่กะทิ ตัวเครื่องแกงมีความแตกต่างกันไปแล้วแต่สูตรของร้าน บางร้านอาจรสจัดเข้มข้น บางร้านอาจมีรสอ่อนหน่อย เช่น ข้าวซอยของชาวมุสลิม ทั้งยังมีการประยุกต์ให้ถูกปากคนรุ่นใหม่รวมถึงนักท่องเที่ยวมากขึ้น โดยมีทั้งข้าวซอยเนื้อหมู เนื้อไก่ เนื้อวัว เนื้อแพะ ข้าวซอยหมูตุ๋น เนื้อตุ๋น หรือเนื้อนำเข้าจากต่างประเทศก็มีให้เห็นเช่นกัน นอกจากนั้นยังมีการนำวัฒนธรรมอาหารจากต่างแดนมาผสมผสานมากขึ้น ทำให้ได้เห็นข้าวซอยที่มีกลิ่นอายแบบญี่ปุ่น ข้าวซอยผัดแห้งแบบเข้มข้น แต่ไม่ว่าจะเป็นข้าวซอยแบบดั้งเดิมหรือแบบประยุกต์ ถ้ามาเยือนเชียงใหม่แล้วไม่ได้ลองข้าวซอย ถือว่าพลาดมากทีเดียว
ปกติแล้วข้าวซอยเชียงใหม่มีขายอยู่ทั่วไปตามเชียงใหม่ แต่ร้านดัง ๆ แบบดั้งเดิมที่เจ้าถิ่นมักแนะนำกันส่วนใหญ่จะอยู่ตำบลฟ้าฮ่าม อำเภอเมือง แต่ย่านถนนนิมมานเหมินทร์ หรือซอยหลังมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ที่นักท่องเที่ยวนิยมไปเดินเล่น ก็มีอยู่หลายร้านเช่นกัน เรียกว่าหากไปพักย่านไหน ก็สามารถหาร้านข้าวซอยอร่อย ๆ รับประทานได้ไม่ยาก หรือสามารถสอบถามจากเจ้าถิ่นได้เลย
